Ηλεκτρονική συνταγογράφηση | Διαδικασία, προβλήματα και προοπτικές...

Σήμερα παρακολούθησα μια ημερίδα - σεμινάριο η οποία είχε σκοπό την ενημέρωση των φαρμακοποιών σχετικά με την διαδικασία ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Το σεμινάριο ήταν μια διοργάνωση του Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την εταιρεία Pharmassistance η οποία ανέλαβε την ενημέρωση σχετικά με τη διαδικασία συνταγογράφησης. Η αίθουσα ήταν από νωρίς γεμάτη και αρχικά θεώρησα ότι μπορεί και να με έδιωχναν γιατί δεν είχα δηλώσει το όνομα μου στη λίστα των παρευρισκόμενων (καθώς δεν είμαι φαρμακοποιός) αλλά τελικά παρέμεινα στη θέση μου με το φίλο μου φαρμακοποιό να παρακολουθεί με αγωνία τις προετοιμασίες για τη παρουσίαση...

Προβλήματα και ερωτήσεις... 

Αρχικά υπήρχαν προβλήματα με το δίκτυο καθώς δεν υπήρχε γραμμή dsl στην αίθουσα και τελικά η παρουσίαση έγινε με σύνδεση mobile broadband της wind! Η παρουσίαση της διαδικασίας συνταγογράφησης ήταν αρκετά απλή και γρήγορη (για εμένα, γιατί για τους φαρμακοποιούς και το φίλο μου ήταν βουνό...). Ο νεαρός που είχε αναλάβει τη παρουσίαση ήταν εμφανώς γνώστης του τεχνολογικού τομέα της διαδικασίας και του Π.Σ. αλλά δεν είχε σχεδόν καμία γνώση σχετικά με τα φάρμακα και την εργασία των φαρμακοποιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να απαντήσει σε εξειδικευμένες ερωτήσεις των φαρμακοποιών σχετικά με το τι γίνεται σε διάφορες περιπτώσεις. Απαντούσε κυρίως βάσει manual και βασικών κατευθυντηρίων εντολών του Π.Σ.

Ελλείψεις Πληροφοριακού Συστήματος... 
Στο σημείο αυτό άρχισαν να φαίνονται και τα πρώτα προβλήματα - ελλείψεις του Π.Σ. συνταγογράφησης καθώς δεν λαμβάνει υπόψιν ορισμένες παραμέτρους οι οποίες είναι γνωστές στους φαρμακοποιούς αλλά μάλλον ήταν άγνωστες στους προγραμματιστές του συστήματος... Για παράδειγμα, παρατηρήθηκε ότι υπάρχουν ελλείψεις στις εναλλακτικές επιλογές για «μερική συνταγογράφηση» συνταγών κάτι το οποίο οδήγησε σε πολλές σχετικές ερωτήσεις από το κοινό με μοναδική απάντηση: "Αν γίνει αυτό παρακάμπτετε το σύστημα και γράφετε τη συνταγή χειρόγραφα...".
Ακόμη, χαρακτηριστικό είναι ότι αν ο γιατρός έχει γράψει λάθος δοσολογία φαρμάκου ή φάρμακο που δεν κυκλοφορεί στη αγορά το σύστημα δεν αναγνωρίζει τη συνταγή η οποία δεν εκτελείται ηλεκτρονικά και ο φαρμακοποιός πρέπει να την εκτελέσει χειρόγραφα.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι όταν μια συνταγή αποτελείται πχ. από πέντε φάρμακα και το ένα από αυτά δεν κυκλοφορεί στην αγορά ή είναι λάθος συνταγογραφημένο από το γιατρό τότε δεν μπορεί να προχωρήσει η ηλεκτρονική συνταγογράφηση για το σύνολο της συνταγής! Τότε ο φαρμακοποιός πρέπει να κάνει χειρόγραφη συνταγογράφηση και για τα πέντε φάρμακα της συνταγής. Εναλλακτικά, η λέξη κλειδί είναι «μερική εκτέλεση» συνταγής. Σε αυτή τη περίπτωση ο φαρμακοποιός επιλέγει για το συγκεκριμένο λάθος φάρμακο την ενότητα «δεν το θέλει ο ασθενής» για να προχωρήσει στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση καθώς σε διαφορετική περίπτωση πρέπει να επιστρέψει τη συνταγή στον ασφαλισμένο ο οποίος θα πρέπει να πάει ξανά πίσω στο γιατρό του για να του ετοιμάσει τη διορθωμένη συνταγή! Οι φαρμακοποιοί για να αποφύγουν αυτή τη διαδικασία θα "παραπλανούν" κατά κάποιο τρόπο το σύστημα ώστε να διευκολύνουν τον ασφαλισμένο... Το παράδειγμα αυτό δείχνει τις ελλείψεις του συστήματος με τη παρούσα μορφή του και την ανάγκη βελτιώσεων του με εισαγωγή νέων παραμέτρων βάσει των πραγματικών ρυθμών δουλειάς των φαρμακοποιών.

Απαιτούμενος εξοπλισμός... 
Η διαδικασία της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης προϋποθέτει την ύπαρξη ηλεκτρονικού υπολογιστή σε κάθε φαρμακείο με ενεργή σύνδεση στο διαδίκτυο καθώς η διαδικασία γίνεται μέσω της σελίδας e-syntagografisi.gr. Ακόμη, εκτός από το pc/laptop και τη σύνδεση adsl απαιτείται η ύπαρξη ενός εκτυπωτή inkjet/laser για την εκτύπωση των ηλεκτρονικών συνταγών και το barcode reader για την ανάγνωση των συνταγών των γιατρών και το πέρασμα των δεδομένων τους στο Π.Σ. συνταγογράφησης. Ακόμη, απαιτείται η εγκατάσταση του προγράμματος Acrobat Reader για την ανάγνωση και εκτύπωση των ηλεκτρονικών συνταγών. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε πως δεν έγινε καμία αναφορά στα επιμέρους τεχνικά χαρακτηριστικά που πρέπει αν έχει πχ ο υπολογιστής, ο εκτυπωτής ή κυρίως το barcode scanner από τους υπεύθυνους της διαδικασίας. Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε από τον πρόεδρο του συλλόγου φαρμακοποιών ότι μέχρι πριν ένα μήνα δεν γνώριζαν καν τι εξοπλισμό πρέπει να αγοράσουν! Πρακτικά, κάθε φαρμακοποιός αγόρασε ότι εκτυπωτή ή barcode reader ήθελε χωρίς να γνωρίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις του Π.Σ.

Είσοδος στο σύστημα...
Ο κάθε φαρμακοποιός για να χρησιμοποιήσει το σύστημα συνταγογράφησης δημιουργεί ένα μοναδικό "λογαριασμό χρήστη" με δικό του username/password και πέρα από αυτό κάθε φορά που κάνει είσοδο στο σύστημα καλείται να αναγνωρίσει και να γράψει σε ένα ξεχωριστό πεδίο ένα συνδυασμό γραμμάτων-αριθμών, το γνωστό μας captcha, το οποίο είναι διαφορετικό και σε κάθε είσοδο. Το συγκεκριμένο πεδίο προβλημάτισε αρκετά τους παρευρισκόμενους καθώς θεώρησαν δύσκολο να αναγνωρίσουν τους αγγλικούς χαρακτήρες στο πεδίο. Δεν είναι εξομοιωμένοι με τέτοιες τεχνικές... Μάλιστα, ο φίλος μου με ρώτησε σε τι χρησιμεύει αυτό και γιατί βρίσκεται εκεί... οι υπόλοιποι δεν αναρωτήθηκαν καν για τη χρησιμότητα του...

Γιατροί, συνταγές και φαρμακοποιοί... 
Στο σεμινάριο τονίστηκε ότι οι φαρμακοποιοί δεν έχουν καμία δυνατότητα παρέμβασης στη συνταγή που έχει δώσει ο γιατρός στον ασθενή. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν το δικαίωμα να αλλάξουν τη δοσολογία των φαρμάκων ή το ποσοστό συμμετοχής του ασφαλισμένου στη τιμή του φαρμάκου. Στο σημείο αυτό έγινε εκτενής συζήτηση σχετικά με το ρόλο του φαρμακοποιού στη διαδικασία καθώς ορθά επισημάνθηκε πως αν ο φαρμακοποιός εντοπίσει ένα λάθος του γιατρού οφείλει να μη προχωρήσει στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και να επιστρέψει τη συνταγή στον ασφαλισμένο ή να προχωρήσει σε χειρόγραφη συνταγογράφηση. Γενικότερα, τονίστηκε ότι αποκλειστικός υπεύθυνος για τη συνταγογράφηση των φαρμάκων είναι ο γιατρός αλλά ο φαρμακοποιός έχει ρόλο ελεγκτή της ορθής συνταγογράφησης των φαρμάκων στους ασφαλισμένους.

Διαδικασία καταχώρησης στοιχείων
Ακόμη, επισημάνθηκε ότι πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στην καταχώρηση στοιχείων από τα κουπόνια, πρώτα καταχωρούνται τα στοιχεία από τα κάτω κουπόνια και μετά από το επάνω καθώς έχουν διαφορετικό barcode και αν γίνει ανάποδα η καταχώρηση τους δεν γίνεται αποδοχή της συνταγής από το σύστημα. Ακόμη, εργαστηριακά παρασκευάσματα φαρμακείου όπως αλοιφές και καλλυντικά συνεχίζουν να συνταγογραφούνται χειρόγραφα. Η εκτύπωση των συνταγών γίνεται μέχρι και δυο μήνες μετά τη καταχώρηση τους στο σύστημα ενώ η εκτέλεση τους μέχρι πέντε ημέρες μετά από τη καταχώρηση τους.

Γιατρός - φαρμακοποιός - υπολογιστής. Στοίχημα: αρμονική συνεργασία

Τιμολόγια, συγκεντρωτικές καταστάσεις, αποδείξεις και χειρόγραφες συνταγές... Απορίες φαρμακοποιών σχετικά με τις καταστάσεις και τα τιμολόγια. Αρχικά θα συγκεντρώνουν τις δύο καταστάσεις (χειρόγραφα και ηλεκτρονικά) σε ένα τιμολόγιο ενώ αναμένονται βελτιώσεις στο σύστημα μετά από συνάντηση μεταξύ προγραμματιστών για βελτίωση του Π.Σ. ως προς αυτό το σημείο αλλά και για γενικότερες βελτιώσεις του. Αρχικά η ηλεκτρονική συνταγογράφησή θα γίνεται μόνο για συνταγές του ΟΑΕΕ αλλά από τον Ιανουάριο θα επεκταθεί και σε αλλά ταμεία. 

Στη συνέχεια, ξεκίνησε να κάνει μια μικρή αναφορά στη διαδικασία ο πρόεδρος του συνεταιρισμού φαρμακοποιών Θεσσαλονίκης. ο οποίος αναφέρθηκε στις αδυναμίες συστήματος οι οποίες όπως τόνισε οφείλονται σε έλλειψη χρόνου προετοιμασίας αλλά και σε  ελλιπή νομοθεσία σχετικά με τη διαδικασία συνταγογράφησης. Ανέφερε πως για να είναι αποτελεσματικό και λειτουργικό το σύστημα θα πρέπει να μπουν πολλές νέες παράμετροι στο Π.Σ. Χαρακτηριστικά ανέφερε πως:

"Πέφτουμε στα βαθιά. Δεν μπορείς να πεις όχι σε έργο εκσυγχρονιστικού χαρακτήρα. Θα μπορούσε να υπάρχει μεγαλύτερη περίοδος προσαρμογής. Η πληροφορική πρέπει να είναι κομμάτι της δουλειάς μας πλέον...". 

Ακόμη, ανακοίνωσε πως μετά τα Χριστούγεννα ετοιμάζονται σεμινάρια με μαθήματα σχετικά με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών από το μηδέν ώστε να εξοικειωθούν οι φαρμακοποιοί με το χώρο της πληροφορικής και του διαδικτύου.

Τέλος, αναφέρθηκε σε μερικά τραγελαφικά της διαδικασίας όπως μεταμεσονύκτια SMS σε φαρμακοποιούς από εταιρείες για ενημέρωση τους σχετικά με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση... Τραγικές καταστάσεις. Ακόμη, αναφέρθηκε και στα προβλήματα του κλάδου γενικότερα...

"Ελλάδα: 65.000 γιατροί, 4.000 συμβεβλημένοι με τον ΟΑΕΕ, πληρώνουν για να μπουν στο σύστημα. Αναγκαιότητα ύπαρξης συλλογικών συμβάσεων. Μεγάλο πρόβλημα οι εκπτώσεις στα φάρμακα από φαρμακοποιούς, προβληματικός έλεγχος."

Στη συνέχεια ακολούθησε συζήτηση για γενικότερα προβλήματα του κλάδου και σταμάτησα το live tweeting. Η ενημέρωση - σεμινάριο είχε συνολική διάρκεια περίπου δυο μισή ώρες.