Σκέψεις | Διδασκαλία στο πανεπιστήμιο, αξιολόγηση και εκπαίδευση...

Σήμερα είχα μια συζήτηση στο προφίλ μου στο Facebook σχετικά με το τρόπο διδασκαλίας ενός μαθήματος σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα. Δεν αναφέρω καθηγητή, τμήμα και πανεπιστήμιο καθώς δεν θεωρώ ότι έχει κάποια ιδιαίτερη αξία. Όλοι μας έχουμε παρακολουθήσει ένα ή περισσότερα μαθήματα στο πανεπιστήμιο στο οποίο βρίσκουμε κοινά στοιχεία με το παρακάτω παράδειγμα. 

Πιο συγκεκριμένα το status που δημοσίευσα ήταν το παρακάτω:
"Μια απορία έχω: Τι είδους μάθημα γίνεται σε ένα πανεπιστήμιο όταν:

• Δεν υπάρχει επίσημη ύλη από το βιβλίο (κοινώς πάρτε να διαβάσετε 800σελίδες),     
• Δεν υπάρχει επαρκής ανάλυση του μαθήματος μέσω των διαλέξεων-μαθημάτων παρά μόνο αναφορά στη θεωρία χωρίς επίλυση ασκήσεων,
• Δεν υπάρχουν αναλυτικές διαφάνειες διαλέξεων παρά μόνο επιγραμματικά screenshots θεωρίας;"

Στη συνέχεια ανέφερα επιγραμματικά το τρόπο διδασκαλίας του εν λόγω μαθήματος παραθέτοντας το παρακάτω σχόλιο:

"Δεν έχω προσωπική άποψη και κρίση καθώς δεν παρακολούθησα το εν λόγω μάθημα αλλά από συζητήσεις με φοιτητές που συμμετείχαν στο εν λόγω μάθημα συγκράτησα δυο στοιχεία από το τρόπο διδασκαλίας:

• Διαλέξεις με γενικόλογες συζητήσεις, χωρίς πλάνο μαθήματος
• Αναφορά σε μαθηματικά - οικονομικά μοντέλα χωρίς πρακτική παρουσίαση τους μέσω ασκήσεων-παραδειγμάτων,
• Ύλη η οποία σε μεγάλο ποσοστό δεν έχει διδαχθεί στις διαλέξεις και
• Θέματα εξετάσεων γενικόλογα-θεωρητικά που τα γράφεις άνετα με αντιγραφή χωρίς να έχεις ασχοληθεί καθόλου με το μάθημα."

Όπως ήταν φυσικό ξεκίνησε μια συζήτηση στα σχόλια του fb status σχετικά με το συγκεκριμένο τρόπο διδασκαλίας και το πανεπιστήμιο γενικότερα, την αξιολόγηση των καθηγητών, την ανάγκη διάδρασης - feedback από τους φοιτητές προς τους εκπαιδευτικούς και άλλα ενδιαφέροντα θέματα. Πιο συγκεκριμένα συγκράτησα τα παρακάτω:

1. Feedback - επικοινωνία με το καθηγητή 

"Δεν είναι τόσο απλό, πρέπει να ξέρεις και άλλες παραμέτρους για να έχεις άποψη αλλά η συζήτηση πρέπει να γίνεται με το διδάσκοντα...το feedback είναι πολύτιμο και για το διδάσκοντα! Θεωρώ ότι τέτοιες απόψεις θα πρέπει να μοιραστούν στα όρια της ευγένειας και σεβασμού με το Διδάσκοντα! Ο οποίος βέβαια θα πρέπει στα όρια της ευγένειας και του σεβασμού να τα λάβει υπόψη!"

Φυσικά και δεν είναι τόσο απλό και μονοδιάστατο το θέμα και παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες που δεν έχουμε αναφέρει όπως

• η φύση και το αντικείμενο του εκάστοτε μαθήματος,
• ο τρόπος δουλειάς του κάθε καθηγητή και το ενδιαφέρον του για το μάθημα,
• οι επιπρόσθετες πηγές πληροφόρησης/εμβάθυνσης στη θεωρία του μαθήματος που προσφέρει στους φοιτητές κ.α.

Σχετικά με την αναγκαιότητα διάδρασης και επικοινωνίας με τον διδάσκοντα ας αρκεστώ να αναφέρω ότι για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει να υπάρχει επικοινωνία με τον διδάσκοντα και όχι να μένουμε απλά στο «χαβαλέ» εν ώρα μαθήματος και μετά να ψάχνουμε στην εξεταστική τα sos...

2. Στη συνέχεια αναφέρθηκε το θέμα της αξιολόγησης των καθηγητών... 

"Ο διδάσκοντας που φωτογραφίζεις λαμβάνει τον υψηλότερο βαθμό στις αξιολογήσεις! Οι υψηλές βαθμολογίες σε διδάσκοντες που απλά βάζουν βαθμούς γίνονται όταν οι αξιολογήσεις είναι υποχρεωτικές. Όποιος πραγματικά ενδιαφέρεται για το εκπαιδευτικό σύστημα και τι βελτίωση του είναι και αυτός που αξιολογεί σκεπτόμενα."

Η συζήτηση περί αξιολόγησης έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια αλλά πρακτικά δεν την έχουμε δει ακόμη στα ελληνικά πανεπιστήμια. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται σήμερα η αξιολόγηση από τους φοιτητές αναδεικνύει το γεγονός ότι όσο πιο εύκολα παίρνει ένας φοιτητής το πολυπόθητο δεκάρι σε ένα μάθημα με το λιγότερο δυνατό φόρτο εργασίας (υποχρεωτικές εργασίες, παρακολουθήσεις, ύλη εξετάσεων) τόσο πιο μεγάλη βαθμολογία δίνει στον καθηγητή αυτό. Είναι κοινό μυστικό ότι όσοι καθηγητές "ταλαιπωρούν" τους φοιτητές με εργασίες και υποχρεωτικές παρακολουθήσεις παίρνουν χαμηλές αξιολογήσεις και ακούν συνεχώς παράπονα από τους φοιτητές του...

Η αντίδραση αυτή είναι συνήθης και την ίδια αντίδραση είχα και εγώ πολλές φορές όταν ήμουν φοιτητής αλλά έρχεται κάποια στιγμή που παρατηρώντας τα βιβλία που έχεις στη βιβλιοθήκη σου αναρωτιέσαι:

 "Πότε έκανα εγώ αυτό το μάθημα; Γιατί δεν έχω διαβάσει ούτε τα περιεχόμενα από αυτό το βιβλίο; Τι έμαθα από τα 50 μαθήματα του κύκλου σπουδών μου;" 

Προσωπικά, ποτέ δεν ήμουν από τους φοιτητές που με βόλευε να διαβάσω αποκλειστικά ένα πανεπιστημιακό σύγγραμα, προτιμούσα αντί να διαβάσω το βιβλίο να διαβάζω τις διαφάνειες του εκάστοτε μαθήματος (που για καλή μου τύχη συνήθως ήταν προσεγμένες και άκρως λειτουργικές από τους καθηγητές μου) και να τις συνδυάζω με τις αντίστοιχες σημειώσεις που είχα κρατήσει από το κάθε μάθημα. Τις περισσότερες φορές τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής μου ήταν θετικά αλλά...

Γενικότερα το γεγονός ότι έχω στη βιβλιοθήκη μου πανεπιστημιακά συγγράμματα που τα γνωρίζω μόνο από το εξώφυλλο με προβληματίζει... Εσείς πως συνηθίζετε να διαβάζετε και να μελετάτε για τις εξετάσεις σας;

Γενικότερα ποια είναι η άποψη σας για την αποτελεσματικότητα του τρόπου διδασκαλίας των μαθημάτων στο πανεπιστήμιο, τη σχέση φοιτητών-καθηγητών, την αξιολόγηση και το τρόπο μελέτης ενός μαθήματος στα πλαίσια της φοιτητικής ζωής αλλά και την δια βίου εκπαίδευση στα πλαίσια της επαγγελματικής πορείας του καθενός;