Άρθρο του Νίκου Δρανδάκη, στο ένθετο Βημα Ιδεών, 1.8.2008. Στα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησε η εκρηκτική διάδοση του Ηλεκτρισμού. Μέσα σε πολύ λίγες δεκαετίες ο τότε ανεπτυγμένος κόσμος ήταν σχεδόν πλήρως «καλωδιωμένος» με ρεύμα. Γιατί τα νοικοκυριά συνδέονταν το ένα μετά το άλλο με το ηλεκτρικό δίκτυο;
Καμία από τις ηλεκτρικές συσκευές που γνωρίζουμε σήμερα δεν υπήρχε το πρώτο εκείνο διάστημα. Υπήρχε μόνο μία συσκευή που οδήγησε στην ανάπτυξη του δικτύου. Ο
ηλεκτρικός λαμπτήρας. Ολοι έμπαιναν στο ηλεκτρικό δίκτυο για να καλύψουν μια βασική τους ανάγκη: τον φωτισμό. Η ικανοποίηση αυτής της ανάγκης ήταν ο καταλύτης για να δημιουργηθεί ένα τόσο ευρέως διαδεδομένο δίκτυο διασύνδεσης των νοικοκυριών με τα ηλεκτρικά καλώδια.
Πάνω στην ύπαρξη αυτού ακριβώς του δικτύου στηρίχθηκε
τον επόμενο αιώνα μια έκρηξη καινοτομιών με την παραγωγή όλων των γνωστών ηλεκτρικών συσκευών που έχουμε σήμερα στα σπίτια μας: κουζίνες, πλυντήρια, θερμοσίφωνες, τηλεοράσεις, σκούπες. Τίποτε από όλα αυτά δεν θα είχε εφευρεθεί αν δεν υπήρχε έτοιμη η βασική υποδομή τροφοδοσίας με ηλεκτρική ενέργεια στα σπίτια.
Η πρώτη ηλεκτρική συσκευή που αξιοποίησε την έτοιμη υποδομή του ηλεκτρικού δικτύου ήταν ο
ανεμιστήρας. Ηταν η πρώτη μεγάλη εμπορική επιτυχία της καλωδιωμένης με ηλεκτρισμό αναπτυγμένης κοινωνίας της τότε εποχής. Ηταν
η δεκαετία του 1890 και αυτός (ο ανεμιστήρας) αποτέλεσε τον προάγγελο των μεγάλων καινοτομιών που θα ακολουθούσαν.
Αυτή τη στιγμή σε ολόκληρο τον κόσμο (αλλά και στην Ελλάδα) χτίζεται μια ανάλογη υποδομή, η οποία όταν θα έχει ολοκληρωθεί θα αρχίσει σταδιακά να αλλάζει τον τρόπο που ζούμε και συνυπάρχουμε.
Σήμερα όλοι βάζουμε στο σπίτι μας το Ιnternet για να μπορούμε να κάνουμε τα βασικά:- για να έχουμε ένα εναλλακτικό κανάλι πληροφόρησης και
- για μια βασική επικοινωνία με άλλους ανθρώπους- κυρίως γραπτή μέσω email και Ιnstant messaging.
Ολα τα παραπάνω είναι το αντίστοιχο του ηλεκτρικού λαμπτήρα της βιομηχανικής εποχής. Τα ευρυζωνικά δίκτυα που απλώνονται γεωγραφικά και μπαίνουν με εκρηκτικούς ρυθμούς στα νοικοκυριά θα δώσουν το σήμα για την εκκίνηση μιας κούρσας καινοτομιών και υπηρεσιών που θα κάνουν τον 20ό αιώνα να μοιάζει παλαιολιθικός - έτσι όπως φάνταζε ο 19ος στα μάτια του 20ού.
Η εξάπλωση των ασύρματων wifi δικτύων μαζί με τις υποδομές σε δίκτυα οπτικών ινών και οι δυνατότητες που θα προκύψουν από αυτά θα μας οδηγήσουν σε εντελώς νέες μορφές επικοινωνίας και συνεργασίας. Μια επικοινωνία που θα έχει πολλαπλές μορφές και θα είναι πολύ πιο πλούσια σε σχέση με το παρελθόν.
Θα διαθέτουμε νέες δυνατότητες εργασίας και συνεργασίας με άλλους ανθρώπους. Η ίδια η έννοια της εργασίας θα έχει εντελώς νέο νόημα. Θα μπορούμε να παράγουμε και να διανέμουμε περιεχόμενο, ιδέες και προϊόντα με την ίδια ευκολία με την οποία σήμερα τα καταναλώνουμε.
Τα κοινωνικά δίκτυα (social networks) θα έχουν κυρίαρχο ρόλο στη διάδοση ιδεών, μηνυμάτων, υπηρεσιών και προϊόντων. Ηδη σήμερα ομάδες εργασίας σε διάφορα σημεία του πλανήτη συνεργάζονται σε σύγχρονες ή ασύγχρονες μορφές- ανάλογα με τις ανάγκες τους- πάνω σε κοινόχρηστα έγγραφα (wikis, web docs) με πολλαπλά εργαλεία μοιράσματος περιεχομένου (sharing tools).
Ενημέρωση σε χρόνο μηδέν
Στις 7 Ιουλίου 2005, 8.05 το πρωί, το Λονδίνο συγκλονιζόταν από τέσσερις ταυτόχρονες εκρήξεις σε κεντρικούς σταθμούς του μετρό. Δεκαοκτώ λεπτά αργότερα, καθώς τα κανάλια προσπαθούσαν να στείλουν συνεργεία να καλύψουν το γεγονός, εμφανιζόταν η πρώτη εγγραφή για το γεγονός στη Wikipedia- την ανοιχτή online εγκυκλοπαίδεια. Οι εκρήξεις αποδίδονταν σε προβλήματα σχετικά με την τάση του ρεύματος.
Μέσα σε λίγα λεπτά, άλλα μέλη της κοινότητας πρόσθεταν πληροφορίες διορθώνοντας τα όποια λάθη. Ως το τέλος της μέρας πάνω από 2.500 χρήστες είχαν ενημερώσει το λήμμα με περίπου 14 σελίδες πληροφοριών τόσο λεπτομερών που κανένα άλλο μέσο μαζικής ενημέρωσης δεν είχε μπορέσει να καταγράψει.
Η Wikipedia είναι ένα παράδειγμα ομότιμης παραγωγής (peer production) μιας νέας μεθόδου για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών που αξιοποιεί τη συλλογική γνώση και τη δύναμη της μαζικής συνεργασίας.
Και είναι μόνο η αρχή ενός περιβάλλοντος που διαμορφώνεται, στο οποίο η ανθρώπινη γνώση είναι κοινόκτητη- και διαδίδεται μέσα από τα πολλαπλά δίκτυα- αντί να είναι «ιδιόκτητη» μέσα στα μυαλά λίγων εκλεκτών ανθρώπων.
Η συμμετοχή μας σε αυτά τα πολλαπλά και διαφορετικά δίκτυα θα καθορίσει και τη θέση που θα έχουμε ως ιδιώτες και πολίτες στον νέο κόσμο που αναδύεται.
Ως σήμερα η ισχύς ενός ανθρώπου υπολογιζόταν με το πόσοι άλλοι βρίσκονται «από κάτω» του στην πυραμίδα της ιεραρχίας των οργανισμών. Πολύ σύντομα, η ισχύς ενός ανθρώπου θα υπολογίζεται από το πόσους έχει «γύρω του» συνδεδεμένους μέσα στο προσωπικό του δίκτυο. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον μια νέα ομάδα ειδικών και συμβούλων θα εμφανιστεί. Αυτοί που μας βοηθούν στη δημιουργία ανθρώπινων σχέσεων και κοινωνικής δικτύωσης.
Οι επιχειρήσεις αρχίζουν ήδη να ανακαλύπτουν τις δυνατότητες. Βλέπουν στο Web το πεδίο στο οποίο βρίσκονται οι πελάτες, οι συνεργάτες, οι προμηθευτές τους, οι αγορές ολόκληρες. Αρχίζουν ήδη να ανοίγουν τα τείχη τους σε όλους αυτούς. Ξεκινούν να ακούν την παγκόσμια κοινότητα και να μαθαίνουν από αυτή. Το πώς θα αντιμετωπίσει το web μια επιχείρηση θα κάνει τη διαφορά ανάμεσα στους νικητές και στους ηττημένους.
Νικητές και Ηττημένοι
Ποια είναι αυτή η διαφορά;
- Οι ηττημένοι χτίζουν web sites. Οι νικητές χτίζουν ζωντανές, δημιουργικές κοινότητες.
- Οι ηττημένοι χτίζουν τείχη προστασίας. Οι νικητές δημιουργούν δημόσιους χώρους διαλόγου.
- Οι ηττημένοι «καινοτομούν» μέσα στα εργαστήριά τους. Οι νικητές ανοίγουν τις πόρτες της καινοτομίας και των ιδεών στις δικτυωμένες κοινότητες μέσα από κανάλια μαζικής και ομότιμης συνεργασίας.
Η ανάπτυξη όλων των παραπάνω υποδομών (σε πρώτο στάδιο) και η γρήγορη ανάπτυξη της καινοτομίας που θα αξιοποιήσει αυτές τις υποδομές θα είναι ο απόλυτος στόχος, ο απόλυτος προορισμός για κάθε χώρα η οποία θέλει να έχει θέση στον διεθνή ανταγωνισμό. Χρειαζόμαστε νέες ιδέες, νέους ανθρώπους και νέα επιχειρηματικότητα. Νομίζω όμως ότι αυτά λίγο-πολύ μπορούμε να τα έχουμε. Αυτό που κυρίως μας λείπει είναι ένα περιβάλλον που θα τα αφήσει ελεύθερα να ανθήσουν.
Σάββατο, Αυγούστου 09, 2008
Chris Zlatis
Πρόσφατη μελέτη αποκαλύπτει πως οι θέσεις απασχόλησης που σχετίζονται με την τεχνολογία αποτελούν "ασφαλή" στοιχήματα στο τωρινό οικονομικό περιβάλλον. Δύσκολοι καιροί για όσους αναζητούν εργασία. 
